Günümüz iş dünyasında dijitalleşme bir seçenek değil, zorunluluktur. Ancak bir mobil uygulama, web sitesi veya CRM sistemi yaptırmaya karar vermek, sürecin sadece başlangıcıdır. Gartner ve Standish Group gibi araştırma şirketlerinin verilerine göre, dünyadaki yazılım projelerinin önemli bir kısmı bütçesini aşmakta, zamanında teslim edilememekte veya beklenen fonksiyonları karşılayamamaktadır.
Bu riskleri minimize etmek ve yatırımınızın karşılığını tam olarak almak için yazılım yaptırırken dikkat etmeniz gereken kritik unsurları 5 ana başlıkta topladık.
1. Hazırlık Aşaması: Ne İstediğinizi "Tam Olarak" Bilin
Yazılım geliştiricilerin veya ajansların en çok zorlandığı müşteri tipi, "Bana Uber gibi bir uygulama yapın" diyerek gelen ancak detayları düşünmemiş olanlardır.
İhtiyaç Analizi ve MVP (Minimum Viable Product)
Projenizin en başında her özelliğe sahip olması gerekmez. Öncelikle projenin "olmazsa olmaz" özelliklerini belirleyin. Buna MVP (Minimum Uygulanabilir Ürün) denir.
Hedef Kitle: Bu yazılımı kim kullanacak?
Temel Sorun: Bu yazılım hangi problemi çözüyor?
Platform: Web tabanlı mı, mobil (iOS/Android) mi, yoksa masaüstü mü olmalı?
Altın Kural: Fikirlerinizi yazıya dökün. Sözlü anlatımlar unutulur veya yanlış anlaşılır, ancak yazılı dokümanlar (SRS - Yazılım Gereksinim Dokümanı) projenin anayasasıdır.
2. Doğru Partner Seçimi: Freelancer mı, Ajans mı?
Yazılımı kime yaptıracağınız, projenin kaderini belirler.
| Kriter | Freelancer (Bağımsız Çalışan) | Yazılım Ajansı / Şirket |
|---|---|---|
| Maliyet | Genellikle daha düşüktür. | Daha yüksektir (Genel giderler ve ekip nedeniyle). |
| İletişim | Tek kişiyle doğrudan iletişim. | Proje yöneticisi aracılığıyla iletişim. |
| Süreklilik | Kişi hastalanırsa veya işi bırakırsa proje durabilir. | Ekip olduğu için proje devam eder. |
| Uzmanlık | Genellikle belirli bir alanda uzmandır. | Farklı alanlarda (Backend, Frontend, UX/UI) uzmanlar barındırır. |
Seçim Yaparken Sorulması Gerekenler:
Daha önce benzer bir proje yaptınız mı? (Portfolyo kontrolü)
Referanslarınızla görüşebilir miyim?
Proje sonrası destek veriyor musunuz?
3. Teknoloji ve Altyapı Kararları
İşveren olarak kod bilmek zorunda değilsiniz, ancak kullanılan teknolojinin geleceğini sorgulamalısınız. "Eski" veya "çok niş" bir teknoloji ile yazılan projeler, ileride size "Vendor Lock-in" (Tedarikçiye Bağımlılık) sorunu yaşatabilir.
Popüler ve Desteklenen Diller: PHP (Laravel), Python (Django), JavaScript (React, Node.js), Flutter gibi geniş topluluğu olan dilleri tercih etmeleri avantajınızadır.
Ölçeklenebilirlik: Yazılım, kullanıcı sayısı 100'den 100.000'e çıktığında çalışmaya devam edebilecek mi?
Mülkiyet Hakkı: Yazılımın kaynak kodları (Source Code) kime ait olacak? Bu, en kritik maddelerden biridir.
4. Sözleşme ve Hukuki Güvence
Asla "sözlü güven" ile iş yapmayın. Detaylı bir sözleşme, her iki tarafı da korur. Sözleşmede mutlaka bulunması gereken maddeler:
Kapsam: Yapılacak işlerin madde madde listesi.
Takvim: Başlangıç, ara teslimat (milestone) ve final teslim tarihleri.
Ödeme Planı: Genellikle %30 ön ödeme, %30 ara teslim, %40 proje bitimi şeklinde kademelendirilmelidir.
Gizlilik (NDA): İş fikrinizin ve verilerinizin korunması.
Kaynak Kod Teslimi: Ödeme tamamlandığında kodların size devredileceğinin garantisi.
Ceza Maddeleri: Gecikme durumunda uygulanacak yaptırımlar.
5. Süreç Yönetimi, Test ve Teslimat
Yazılım "yaptım bitti" denilebilecek bir ürün değildir; yaşayan bir süreçtir.
İletişim ve Takip
Geliştirici ekiple haftalık toplantılar talep edin. "Agile" (Çevik) yöntemlerle çalışmak, projenin gidişatını erkenden görmenizi ve müdahale etmenizi sağlar.
Test Süreçleri
Yazılımı teslim almadan önce mutlaka UAT (Kullanıcı Kabul Testi) yapın.
Tüm butonlar çalışıyor mu?
Hatalı veri girildiğinde sistem uyarı veriyor mu?
Mobil uyumluluk (Responsive) düzgün mü?
Bakım ve Destek (SLA)
Proje bittikten sonra oluşabilecek hatalar (bug) veya sunucu güncellemeleri için bir Bakım Anlaşması yapın. Genellikle yıllık bazda yapılan bu anlaşmalar, sistemin ayakta kalmasını sağlar.
Sonuç
Yazılım yatırımı, bir bina inşa etmeye benzer. Temeli (analiz ve sözleşme) sağlam atmazsanız, bina (yazılım) ne kadar güzel görünürse görünsün, ilk sarsıntıda yıkılmaya mahkumdur. Ucuz teklif veren değil, sizi anlayan, şeffaf iletişim kuran ve sürdürülebilir teknoloji sunan partnerlerle çalışmak, uzun vadede size zaman ve para kazandıracaktır.